تلفات شبکه توزیع برق و ۷۳۰ میلیون دلار صرفه‌جوئی ناشی از کاهش یک درصدی آن

صنعت برق به عنوان یکی از صنایع استراتژیک در دنیا، از دیرباز گران و پر درآمد بوده است. این صنعت نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص ملی تمامی کشورها از جمله ایران دارد. با توجه به اینکه تولید هر ۱ مگاوات برق یک میلیون دلار سرمایه لازم دارد در نتیجه کاهش یک درصد تلفات شبکه توزیع برق نیز ۷۳۰ میلیون دلار صرفه‌جوئی در هزینه‌ها را باعث خواهد شد. به عبارتی اگر میزان تلفات شبکه توزیع برق از ۲۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش یابد دیگر نیاز به ۷ میلیارد دلار سرمایه توسعه‌ای نیست. مبحث تلفات شبکه توزیع برق امروز یکی از مهمترین مقوله‌های صنعت برق است و باید کاهش این تلفات را جدی گرفت.

پس از شکل‌گیری صنعت برق در کشورهای پیشرفته، موضوع کاهش تلفات شبکه توزیع برق مورد توجه بوده است و همواره روش‌های مختلفی را برای به حداقل رساندن این تلفات، مورد استفاده قرار داده‌اند. اگر به آمار تلفات شبکه توزیع برق در شبکه انتقال و توزیع دقت کنیم می‌بینیم که تلفات شبکه توزیع برق در ایران عددی نزدیک به ۵/۲۰ درصد و حتی گاهی این عدد در بازه زمانی مصرف انرژی به ۳۰ درصد هم می‌رسد که با در نظر گرفتن تلفات ۵/۱۳ درصدی بدون اتخاذ مصارف داخلی و بازه‌های زمانی، خسارت وارد شده به صنعت برق کشور، بالغ بر ۶۰۰ میلیارد ریال در سال است.

کشور ژاپن در سال ۱۳۶۰ یا به عبارتی ۱۹۸۱ میلادی، میزان تلفات برق را به ۸/۵ درصد رسانده بود همچنین کره جنوبی با بهره‌گیری از روش‌های مدرن این عدد را به ۷/۶ درصد رساند در فرانسه نیز میزان تلفات شبکه توزیع برق ۹ درصد اعلام شده بود. این اعداد در سال ۱۳۶۵ برای کشورهای ایران، ژاپن، کره جنوبی و فرانسه به ترتیب ۶/۱۲، ۷/۵، ۵/۶ و ۸ اعلام شده‌اند. ایران در سال ۲۰۱۲ با ۲۳ درصد تلفات شبکه توزیع برق جایگاه ۱۰۸امین کشور را به خود اختصاص داده است در حالی‌که متوسط تلفات شبکه توزیع برق در دنیا عددی نزدیک به ۶/۱۵ درصد بوده است.

طبق مطالعات صورت گرفته متوسط تلفات برق در دنیا در سال ۲۰۱۶ کمتر از ۱۰ درصد بوده است. نكته اي كه بايد متذكر شويم اين است كه از اين اعداد نشان‌دهنده حدود دو سوم تلفات در شبكه توزيع است. بنابراين به صورتي اجتناب ناپذير بايد اهم انرژي خود را صرف كاهش تلفات در شبكه توزيع كرد.

تنها راه‌حل کوتاه کردن این مسیر و نتیجه‌گیری زود بازده استفاده از روش‌های مکانیزه و به روز دنیا در این زمینه است. اما تذکر این نکته ضروری است که در این راه نمی‌توان مقلد بود چرا که شرایط آب‌و‌هوایی و اقلیمی مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت بوده و راه‌حل‌های موفق به کار گرفته شده در یک کشور را نمی‌توان برای دیگر مناطق نیز مورد استفاده قرار داد، اما تنها راهی که مستقل از شرایط آب‌و‌هوایی بوده و برای تمامی کشورها و فرهنگ‌ها قابل به کارگیری است و نتیجه بخش هم خواهد بود کم کردن مدت زمان خاموشی‌ها و کوتاه کردن زمان ماموریت‌ها با  استفاده از سامانه‌های مدیریت ماموریت ناوگان عملیاتی-امدادی است.

کاهش تلفات شبکه توزیع برق به طور کلی عبارت است از افزایش ظرفیت تولید و افزایش ظرفیت شبکه انتقال توزیع بدون آنکه در امر تولید سرمایه‌گذاری شود.

یکی از راه‌های کاهش تلفات شبکه توزیع برق، کاهش مدت زمان خاموشی هاست و در ادامه یکی از راه های کاهش مدت زمان خاموشی‌ها کاهش مدت زمان تعمیرات و سرعت بخشیدن به عملیات امدادی و اعزام نیروهاست.

عدم توجه به استانداردها در این مسیر می‌تواند تلفات شبکه توزیع برق را تا حدی افزایش داده که در بازه‌های پر مصرف، بیش از ۶ یا ۷ برابر شود و این یعنی نزدیک شدن سازمان‌ها و شرکت‌ها به فاجعه فروپاشی. افزایش تلفات و همچنین مصرف انرژی باعث می‌شود شرکت مجبور به قطع برق برخی از مشترکین در دوره‌های زمانی متفاوت شود که همین قطع شدن برق خود سرآغاز ایجاد آسیب به تاسیسات برقی شرکت و مشترکین خواهد بود.

استفاده از این سامانه نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی نخواهد بود و عمدتا به نیروی انسانی و میزان همکاری و آموزش آنها بستگی خواهد داشت. با کاهش مدت زمان انجام عملیات می‌توان تلفات شبکه توزیع برق را به ۲ تا ۳ درصد رساند که از نظر توان حداقل معادل۵۰۰ مگاوات آزاد سازي ظرفيت خطوط و توليد است، همچنین باعث ارتقاء سطح علمي كادر پرسنلي توزيع نيرو نیز خواهد شد.

باید به این مورد توجه کرد که اگر سطح بهره‌برداری و عملکرد نیروهای شرکتهای برق به همین منوال پیش رود و به عواملی از قبیل عدم توازن خطوط، وجود خطوط طولاني، تداخل شاخه درختان با شبكه هاي برق، خطاي زياد درلوازم اندازه‌گيري به علت نامناسب بودن محل نصب آنها، عدم رسيدگي و تعمير و نگهداري به موقع از شبكه‌ها، عدم تناسب قدرت ترانسفورماتورهاي منصوبه با بار مصرفي، عدم انجام به موقع عملیات و افزایش روز به روز این زمان، عدم تخصص کافی نیروهای اعزامی و نداشتن استاندارد در فرآیندهای سازمانی توجه نشود تلفات بخش توزيع روز به روز افزایش خواهد یافت و طولي نخواهد كشيد كه شبكه هاي جديد هم مستهلك و پرهزینه شوند.