تلفات شبکه توزیع برق و ۷۳۰ میلیون دلار صرفه‌جوئی ناشی از کاهش یک درصدی آن

صنعت برق به عنوان یکی از صنایع استراتژیک، گران و پر درآمد است و نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص ملی کشور دارد. تولید هر ۱ مگاوات برق یک میلیون دلار سرمایه لازم دارد و این در حالی است که کاهش یک درصد تلفات شبکه توزیع برق نیز ۷۳۰ میلیون دلار ارزش خواهد داشت. به عبارتی اگر میزان تلفات شبکه توزیع برق از ۲۰ درصد به ۱۰ درصد رسانده شود دیگر نیاز به ۷ میلیارد دلار سرمایه توسعه‌ای نخواهد بود. مبحث تلفات شبکه توزیع برق امروز یکی از مهمترین مقوله‌های صنعت برق است و باید کاهش این تلفات را جدی گرفت.

در کشورهای پیشرفته پیش از شکل‌گیری صنعت برق یعنی سال ۱۹۰۰ میلادی بحث تلفات شبکه توزیع برق و روش‌های کاهش آن‌ها مورد نظر بوده است و روش‌های مختلفی برای به حداقل رساندن، مورد استفاده قرار داده‌اند. اگر به آمار تلفات شبکه توزیع برق در شبکه انتقال و توزیع دقت کنیم می‌بینیم که تلفات شبکه توزیع برق در ایران نزدیک به ۵/۲۰ و حتی گاهی این عدد در پیک زمانی مصرف انرژی به ۳۰ درصد هم می‌رسد که با در نظر گرفتن تلفات ۵/۱۳ درصدی بدون اتخاذ مصارف داخلی و پیک زمانی ضرری که از این تلفات به صنعت برق کشور وارد می‌شود بالغ بر ۶۰۰ میلیارد ریال در سال است.

کشور ژاپن با جمعیتی چندین برابر کشور ایران، این مقدار را به ۸/۵ درصد رسانده بود همچنین کره جنوبی با بهره‌گیری از روش‌های مدرن این عدد را به ۷/۶ درصد رساند در فرانسه نیز میزان تلفات شبکه توزیع برق ۹ درصد اعلام شده بود. این اعداد در سال ۱۳۶۵ برای کشورهای ایران، ژاپن، کره جنوبی و فرانسه به ترتیب ۶/۱۲، ۷/۵، ۵/۶ و ۸ اعلام شده‌اند. ایران در سال ۲۰۱۲ با ۲۳ درصد تلفات شبکه توزیع برق جایگاه ۱۰۸امین کشور را به خود اختصاص داده است در حالی‌که متوسط تلفات شبکه توزیع برق در دنیا چیزی حدود ۶/۱۵ درصد بوده است.

متوسط تلفات در دنیا در سال ۲۰۱۶ کمتر از ۱۰ بوده است. نكته اي كه بايد متذكر شويم اين است كه از اين اعداد نشان‌دهنده حدود دو سوم تلفات در شبكه توزيع است. بنابراين به صورتي اجتناب ناپذير بايد اهم انرژي خود را صرف كاهش تلفات در شبكه توزيع كرد.

تنها راه کوتاه کردن این مسیر و زودتر به نتیجه رسیدن استفاده از روش‌های مکانیزه و به روز دنیا در این زمینه است. باید تذکر این نکته ضروری است که در این راه نمی‌توان مقلد بود چرا که شرایط آب‌و‌هوایی و اقلیمی مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت بوده و نمی‌توان نسخه یک کشور موفق را به طور کامل برای کشور دیگری پیچید، اما تنها راهی که مستقل از شرایط آب‌و‌هوایی بوده و برای تمامی کشورها و فرهنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و نتیجه بخش هم خواهد بود استفاده از سامانه‌های دیسپاچینگ در اعزام نیروهای امدادی است.

کاهش تلفات شبکه توزیع برق به طور کلی عبارت است از افزایش ظرفیت تولید و افزایش ظرفیت شبکه انتقال توزیع بدون آنکه در امر تولید سرمایه‌گذاری شود.

یکی از راه‌های کاهش تلفات شبکه توزیع برق، کاهش مدت زمان خاموشی هاست و در ادامه یکی از راه های کاهش مدت زمان خاموشی‌ها کاهش مدت زمان تعمیرات و سرعت بخشیدن به عملیات امدادی و اعزام نیروهاست.

عدم توجه به استانداردها در این وادی می‌تواند تلفات شبکه توزیع برق را تا حدی افزایش داده که در پیک‌های زمانی بیش از ۶ یا ۷ برابر شود و این یعنی نزدیک شدن سازمان‌ها و شرکت‌ها به فاجعه. افزایش تلفات و همچنین مصرف انرژی باعث می‌شود شرکت مجبور به قطع برق برخی از مشترکین در دوره‌های زمانی متفاوت شود که همین قطع شدن برق خود سرآغاز ایجاد آسیب به تاسیسات برقی شرکت و مشترکین خواهد بود.

استفاده از این سامانه نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی نخواهد بود و عمدتا به نیروی انسانی و میزان همکاری و آموزش آنها بستگی خواهد داشت. با کاهش مدت زمان انجام عملیات می‌توان تلفات شبکه توزیع برق را به ۲ تا ۳ درصد رساند که از نظر توان حداقل معادل۵۰۰ مگاوات آزاد سازي ظرفيت خطوط و توليد است، همچنین باعث ارتقاء سطح علمي كادر پرسنلي توزيع نيرو نیز خواهد شد.

باید به این مورد توجه کرد که اگر سطح بهره‌برداری و عملکرد نیروهای شرکتهای برق به همین منوال پیش برود و به عواملی از قبیل عدم توازن خطوط، وجود خطوط طولاني، تداخل شاخه درختان با شبكه هاي برق، خطاي زياد درلوازم اندازه گيري به علت نامناسب بودن محل نصب آنها، عدم رسيدگي و تعمير و نگهداري به موقع از شبكه ها، عدم تناسب قدرت ترانسفورماتورهاي منصوبه با بار مصرفي، عدم انجام به موقع عملیات و افزایش روز به روز این زمان، عدم تخصص کافی نیروهای اعزامی و نداشتن استاندارد در فرآیندهای سازمانی توجه نشود تلفات بخش توزيع روز به روز افزایش خواهد یافت و طولي نخواهد كشيد كه شبكه هاي جديد هم مستهلك و پرهزینه شوند.