تغییر سیستم بیمه شخص ثالث، ابهامات آن و راهکار دلفین برای محاسبه دقیق نرخ بیمه

بیمه شخص ثالث و چالش‌های کنونی آن

در عصر کنونی که تمامی صنایع در حال تغییر و توسعه بوده و تکنولوژی فرآیندهای موجود را تسهیل و سرعت بخشیده است، صنعت بیمه نیز از این قاعده مستثنا نخواهد بود. اما صنعت بیمه در ایران علیرغم سابقه بیش از ۸۰ سال نسبت به کشور چین با سابقه ۴۰ ساله، تغیراتی نداشته و همچنان قوانین سال ۱۳۱۶ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بیمه شخص ثالث و بدنه خودرو در ایران صنعتی است که عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تاثیرات بسیاری بر آن دارد. به طوریکه در نظر گرفتن این صنعت بدون در نظر گرفتن تغییرات بیرونی امکان‌پذیر نیست. با مطالعه وضعیت کنونی و روند سنتی و گذشته کسب‌وکار بیمه می‌توان چالش‌های این صنعت در بخش بیمه شخص ثالث را به ۶ دسته تقسیم کرد.

چالش‌های بیمه شخص ثالث

دخالت حاکمیت در قیمت‌گذاری بیمه شخص ثالث و تعیین سیاست‌ها به جای واگذاری این وظیفه به دستگاه‌های تخصصی و متخصصان علی رغم خصوصی‌سازی در سال‌های اخیر، اصلی‌ترین چالش این صنعت است. قیمت‌گذاری دولتی باعث نا کارآمدی صنعت بیمه شده است. بیمه شخص ثالث بخش بزرگی از صنعت بیمه را به خود اختصاص داده است. طوریکه در سال ۱۳۹۳، ۲/۴۲ درصد بازار و ۵/۴۷ درصد از پرداخت خسارات متعلق به بیمه شخص ثالث بوده است. همین امر باعث شده است که شرکت‌های بیمه به کارگزاران دولت تبدیل شوند چرا که تعیین سیاست‌ها و قیمت‌گذاری خارج از اختیارات آن‌ها است.

نکته قابل توجه دیگر تعیین بیمه بر خودرو به جای راننده است که مسئولیت وی در برابر شخص ثالث، زیر پوشش بیمه قرار می‌گیرد. در واقع با این که ۸۰ درصد عامل تصادفات رانندگان هستند و ویژگی‌هایی مثل راننده، محل و زمان رانندگی و نوع وسیله نقلیه میزان خطر را تعیین می‌کند، بیمه نامه‌ها تنها بر وسیله نقلیه تمرکز دارند.

به دلیل تعلق مبلغ قابل توجهی از درآمد بیمه به ارگان‌های دولتی همچون وزرات راه و شهرسازی، بهداشت، شهرداری‌ها و نیروی انتظامی، هر ساله با تغییرات شرایط اقتصادی این ارگان‌ها و فشارهای مالی، قیمت‌گذاری این سهم را در نظر گرفته و هزینه‌های بیمه افزایش می‌یابد.

عدم وجود رقابت، خلاقیت، ابتکار و نوآوری برای ارضای سلیقه‌های متفاوت با نرخ‌ها و شرایط مناسب.

ضعف اطلاع‌رسانی شرکت‌های بیمه، طراحی نشدن محصولات بیمه‌ای متناسب با نیاز مشتریان و نبود ساز و کار مناسب برای شناسایی ریسک‌های بیمه‌گذاران.

به روز نبودن قوانین پایه بیمه که از این جمله می‌توان به قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶ که فاقد انعطاف‌پذیری لازم و تحرک جامعه است اشاره کرد.

بیمه شخص ثالث از سال ۹۸ به صورت آزمایشی به جای خودرو به راننده داده می‌شود

طبق قانون برنامه ششم توسعه و با توجه به پر خطر و کم خطر بودن راننده از سال ۹۸ بیمه شخص ثالث به جای خودرو به راننده تعلق خواهد گرفت. زن یا مرد بودن، جوان و یا پیر بودن، پر خطر و کم خطر بودن راننده در این مصوبه لحاظ شده است. رانندگانی که رانندگی بهتری داشته باشند هزینه کمتری پرداخت می‌کنند.

بر خلاف برخی که معتقدند از از آن‌جایی که بیشتر خانواده‌های ایرانی دارای یک خودرو و چند راننده هستند در این طرح هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند زیرا هر راننده باید یک بیمه شخص ثالث به نام خودش داشته باشد، طبق آمار ارائه شده صنعت بیمه کشور در سال ۱۳۹۶ تعداد وسایل نقلیه موتوری در حال تردد در کشور بیش از ۳۶ میلیون است و همچنین طبق آمار موجود، ۴۰ میلیون گواهی نامه در کشور وجود دارد. در نتیجه تعداد بالقوه بیمه‌نامه‌ها در سال ۹۸ تفاوت چندانی نخواهد داشت.

تعیین نرخ بیمه شخص ثالث در کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی

شرکت‌های بیمه‌ای در کشورهای پیشرفته به منظور کاهش ریسک جبران خسارت برای بیمه کردن خودروها، معیارهای مختلفی از قبیل سن، مجرد و یا متاهل بودن افراد، مدل ماشین، سوابق رانندگی را در نظر می‌گیرند. اما در ایران میزان حق بیمه وسیله نقلیه بر اساس حجم و قدرت موتور نوع کاربری محاسبه می‌شود و هیچ‌گونه تفاوتی بین راننده با تجربه و راننده تازه کار و یا راننده پر خطر وجود ندارد و همین باعث شده است که یک وسیله نقلیه توسط افراد مختلف به صرف داشتن گواهینامه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در صورتی که شخصی از ایران بخواهد در خارج از کشور و در یکی از کشورهای اروپایی و آمریکایی رانندگی کند جهت اخذ بیمه نامه باید استعلام سابقه رانندگی و عدم خسارت از شرکت‌های بیمه داخلی ارائه دهد تا حق بیمه متناسب با ریسک محاسبه شود.

از طرفی در برخی ایالات آمریکا بیمه بر اساس میزان و کیفیت استفاده از خودرو یا UBI در شرکت‌های بیمه اجرا می‌شود. در این روش نرخ بیمه با رفتار راننده و میزان استفاده از خودرو رابطه مستقیم دارد. ایالات آمریکایی و برخی کشورهای اروپایی این دو متغیر یعنی رفتار راننده و میزان استفاده از خودرو را با استفاده از سخت‌افزارهای مختلفی که بر روی خودرو نصب می‌شود و قابلیت ثبت داده‌هایی چون مسافت پیموده شده، مدت زمان رانندگی، موقعیت در لحظه، موقعیت جغرافیایی که خودرو در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و رفتار راننده را دارند، تحلیل و بررسی می‌کنند.

عادلانه بودن این نوع تعیین نرخ بیمه به این دلیل است که پارامترهای متنوع مثل طی مسافت‌های بیشتر در جاده‌های پر خطر و رانندگان تهاجمی حق بیمه بیشتری را شامل می‌شود در حالی که رانندگان کم خطرتر که در مکان‌های کم ریسک‌تر مسافت‌های کمتری را طی می‌کنند حق بیمه کمتری پرداخت می‌کنند. نوع پرداخت نیز از طریق تشکیل حساب‌های بدهکاری، صورت حساب مستقیم و یا سیستم‌های کارت هوشمند صورت می‌گیرد.

تخفیف‌ها نیز با توجه به تعیین یک میزان استاندارد برای مسافت پیموده شده اعمال می‌شود. به این شکل که، در صورتی که مسافت پیموده شده از میزان استاندارد تجاوز نکند، رانندگان شامل کدهای تخفیف می‌شوند. این تخفیف‌ها تنها در نرخ بیمه نیست بلکه مزایای جانبی مثل کمک‌های جاده‌ای و همچنین بازیابی هنگام سرقت را نیز در برمی‌گیرد. استفاده از داده‌های واقعی برای تعیین نرخ بیمه باعث شده است که هم بیمه‌گران و هم بیمه‌گذاران، به این اتفاق نظر رسیده باشند که میزان هزینه‌های اضافی آن‌ها کاهش پیدا کرده و بهره‌وری افزایش یافته است.

سوالات بی پاسخ طرح جدید بیمه شخص ثالث و مقایسه آن با قیمتگذاری نرخ بیمه در کشورهای پشرفته

پر خطر و کم خطر بودن رانندگان با چه معیاری سنجیده می‌شود؟
اگر پر خطر و کم خطر بودن بر اساس میزان جرائم سنجیده می‌شود، تکلیف رانندگانی که مقصر اصلی تصادفات رانندگی بوده و از محل حادثه متواری شده‌اند چه می‌شود؟
اگر جنسیت، تاهل و سن در سبک رانندگی، تعیین کننده باشد، رانندگان زن متاهلی که رانندگی تهاجمی دارند چگونه شناسایی می‌شوند؟
اگر در یک خانواده در ۹۹ درصد مواقع خودرو توسط یک عضو خانواده مورد استفاده قرار گیرد و در ۱ درصد باقی مانده مورد استفاده دیگر اعضا قرار گیرد، میزان نرخ بیمه چگونه این حق را تعیین می‌کند؟

انتقال بیمه شخص ثالث از خودرو به راننده قدم خوبی جهت عادلانه شدن نرخ بیمه است اما متاسفانه مواردی در این طرح دیده می‌شود که در نظر گرفته نشده است. تعیین نرخ بیمه بر اساس رفتار راننده و یا بیمه بر اساس پیمایش شاخص‌هایی هستند که در کشورهای پیشرفته پیاده‌سازی شده و ابزارهای تعیین این شاخص‌ها نیز مورد استفاده قرار گرفته است. همین امر باعث شده است بیمه‌گذاران از نرخ بیمه راضی بوده و آن را عادلانه بدانند.

راهکار شرکت دلفین آپادانا در قیمت‌گذاری بیمه شخص ثالث و عادلانه کردن نرخ بیمه

شاخص اصلی در تعیین نرخ بیمه به روش جدید، رفتار راننده است. ماژول تحلیل رفتار راننده سامانه مدیریت ناوگان دلفین این قابلیت را دارد با دریافت اطلاعات مورد نیاز خود از ردیاب نصب شده بر روی خودرو، پارامترهایی چون، سرعت، سرعت غیر مجاز، مدت زمان حرکت با سرعت غیر مجاز و موقعیت جغرافیایی حرکت با سرعت غیر مجاز، ترمزهای شدید و ناگهانی، گردش‌های شدید، حرکت با دور موتور غیر مجاز و مدت زمان حرکت با دور موتور غیر مجاز، را تعیین کرده و بر اساس این پارامترها پر خطر و کم خطر بودن راننده را تعیین کند.

همچنین رانندگان بر اساس عملکرد خود امتیازبندی می‌شوند. داده‌های این ماژول شرکت‌های بیمه را در تعیین تخفیفات یاری می‌رساند. ضمن اینکه نرخ گذاری بر اساس داده‌های پیشین، گزارشات کاغذی و خطاهای انسانی نیست. مستندات موجود و میزان دقت بالای آن‌ها مسیر هر گونه اعتراضی چه از سمت شرکت‌های بیمه و چه بیمه‌گذاران را مسدود می‌کند.

همچنین ابزارهایی چون iButton و نرم‌افزارهای موبایلی راننده را تشخیص داده و کلیه رفتار رانندگی در لحظه ثبت می‌گردد. با استفاده از این اطلاعات شرکت‌های بیمه می‌توانند کلیه رویدادهای ثبت شده به راننده مورد نظر اختصاص داده و حق بیمه را با دقت بالاتری تعیین کنند.

علاوه بر رفتار راننده، بیمه بر اساس پیمایش و یا میزان استفاده از خودرو معیاری است که اکنون در برخی ایالات آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد. که ردیاب‌های با قابلیت ثبت داده‌های OBD و CANbus خودرو می‌تواند این نرخ گذاری را با دقت بیشتری پیش ببرد. ردیاب خودروی دلفین با قابلیت اتصال به OBD و شبکه CANbus خودرو کلیه داده‌های مورد نیاز شرکت‌های بیمه را در اختیار آن‌ها قرار خواهد داد.

اپلیکیشن موبایلی ردیابی خودرو وینا، با اعلام هشدارهای مربوط به عملکرد آن‌ها، رانندگان را نسبت به عملکرد آن‌ها آگاه کرده و باعث کاهش هزینه‌های بیمه خواهد شد. این روند رانندگان را در مسیر بهبود روش‌های رانندگی قرار می‌دهد. این در حالی است که موبایل به عنوان ردیاب استفاده نمی‌شود بلکه یک رابط است که از طریق درگاه بلوتوث به ردیاب بلوتوث دار متصل شده است.