طرح سهمیه‌بندی بنزین در سال ۹۸ اصلاح شد

نرخ بالای مصرف بنزین در ایران، همواره شکایت‌ دولت‌ها را در پی‌ داشته است. گلایه دولت در اینجا به طور مستقیم متوجه شهروندان است. حسن روحانی، رئیس جمهوری، درباره مصرف بنزین گفته “مصرف در کشور ما از حد میانگین کشورهای دیگر، بالاتر و بیش‌تر است و این هم معضلی برای محیط‌ زیست و هم زندگی مردم به‌وجود می‌آورد.” سخنگوی دولت و دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهور بیان کردند که هم اکنون دهه‌هاست که اقتصادانان نسبت به ناعادلانه بودن، غیر بهینه بودن و هزینه‌زا بودن یارانه پنهان بنزین و حامل‌های انرژی در کشور هشدار داده و بارها خواستار واقعی‌سازی قیمت حامل‌های انرژی و بنزین شده‌اند.

اگر فرآیند تخصیص یارانه به سوخت مصرفی را دنبال کرده باشید خواهید دید که اکنون سال‌هاست که میزان یارانه اختصاص یافته به سوخت مصرفی باعث ارزان شدن سوخت در حد یک لیتر آب مصرفی بوده است. همین امر مصرف بی رویه بنزین و متعاقبا آلودگی هوا را ایجاد کرده است. همچنین اختلاف قیمت سوخت ایران نسبت به دیگر کشورهای همسایه قاچاق سوخت را افزایش داده و یارانه سوخت را روانه جیب قاچاقچیان کرده است. به همین دلیل ۲۴ آبان ماه سال جاری طرح گران کردن بنزین و ارائه سهمیه سوخت مصرفی به رانندگان و سازمان‌ها کلید خورد. از سرگیری طرح‌ تجربه شده سهمیه‌بندی و دو نرخی سازی بنزین، اکنون در نگاه بسیاری راهکار دولت برای کاستن از مصرف شهروندان است و همچنین درآمد حاصل از گران شدن بنزین بین حدود ۱۹ تا ۲۰ میلیون خانوار که متعلق به سه دهک بالای درآمدی جامعه نیستند، تقسیم می‌شود.

بر اساس اخبار منتشر شده در باشگاه خبرنگاران جوان، احمد امیرآبادی فراهانی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه و کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس از اصلاح طرح سهمیه‌بندی بنزین در سال ۹۸ خبر داد. طبق اظهارات ایشان، دولت موظف است طبق کد ملی به هر ایرانی جز ساکنین خارج از کشور ماهیانه ۲۶ لیتر بنزین اختصاص دهد. سهمیه هر خانوار به حساب کاربری سرپرست خانوار واریز می‌شود. در صورتی که رانندگان تمایل به مصرف بنزین بیش از سهمیه تعیین شده داشته باشند، قیمت بر مبنای ۹۰ درصد قیمت FOB خلیج فارس با نرخ تسعیر سامانه نیما محاسبه می‌شود. همچنین در صورت عدم مصرف سهمیه تعیین شده شهروندان می‌توانند اعتبار خود را از طریق سامانه و دستگاه‌های شتاب ATM به دیگر افراد واگذار کنند. در غیر این صورت در پایان ماه باقیمانده در کارت هر فرد به شرکت ملی پالایش و پخش واگذار و معادل ریالی آن به کارت‌های بانکی افراد واریز می‌شود. برای حمایت از خودروهای عمومی بنزینی، تاکسی‌ها، وانت‌ها و آمبولانس‌ها در ۳ ماه اول سهمیه مورد نیاز متناسب با پیمایش آن‌ها اختصاص می‌یابد.

طرح سهمیه‌بندی کردن بنزین و افزایش قیمت، برای کنترل میزان مصرف ارائه شده است. در این میان برخی ابزارها از جمله سامانه مدیریت ناوگان خودرویی نیز به یاری صاحبان ناوگان و مدیران سازمان‌ها آمده و مدیریت مصرف را آسان کرده است.

با این حساب با مصرف قابل توجه بنزین چه باید کرد؟ آیا مسئولیت اصلی آن بر دوش مصرف‌کنندگان است؟

می‌توان با اطمینان عنوان کرد که علاوه بر پایین بودن قیمت سوخت مصرفی، عدم نظارت بر مصرف و همچنین به کارگیری خودورهایی بی کیفیت با مصرف بالا از دیگر دلایل بالا بودن مصرف نسبت به استاندارد جهانی است. در واقع اختصاص سوخت مساوی به انواع ناوگان صرف نظر از عملکرد آن‌ها باعث می‌شود خودروهایی که هیچ گونه ارزش افزوده‌ای ایجاد نمی‌کنند و در سال تنها چندین بار مورد استفاده قرار نمی‌گیرند با خودروهایی که ارزش افزوده ایجاد می‌کنند و در روز تنها چند ساعت متوقف هستند سهمیه برابری را دریافت کنند.

به همین دلیل به کارگیری طرح‌هایی از جمله ارائه سوخت مصرفی بر اساس میزان پیمایش قدمی سازنده در این مسیر خواهد بود. در ادامه اشاره به این نکته ضروری است که پیاده‌سازی هر طرح و ایده‌ای نیازمند ابزار و زیرساخت‌های قبلی است. به عنوان مثال اجرای طرح ارائه سوخت بر اساس پیمایش، نیازمند سخت‌افزار ردیاب خودرویی و ماژول کنترل سوخت مصرفی است. با استفاده از این ابزار نه تنها آهنگ مصرف سوخت قابل پیگیری است بلکه می‌توان سوخت را بر اساس میزان مصرف ناوگان در اختیار آن‌ها قرار داد.