سهمیه‌بندی سوخت مصرفی و ابزارهای کارآمد جهت محاسبه سوخت بر اساس پیمایش

قاچاق روزانه سوخت در کشور تا امروز به میزان ۲۰ تا ۴۰ لیتر در روز اعلام شده است. همچنین مجموع مصرف بنزین در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ با میانگین مصرف روزانه ۸۳٫۶ میلیون لیتر، به بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ لیتر رسید که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۷۵ میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر اعلام شده بود، رشدی ۱۱٫۲ درصدی داشته است.

در مقایسه ایران با کشورهای دیگر به اعداد و ارقام بسیار جالب و در عین حال خطرناکی برخورد می‌کنیم. در ایران به ازای هر نفر، ۱۰ برابر هر ترکیه‌ای و ۳ برابر هر چینی بنزین مصرف می‌شود. طبق اعلام دولت، ایرانی‌ها در هر ساعت ۳ میلیون و ۷۹۰ هزار لیتر بنزین مصرف می‌کنند که این رقم تقریبا ۶ برابر میانگین مصرف بنزین در جهان است.

مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه از این منظر مقایسه جالبی است که تعداد جمعیت دو کشور و تعداد خودروهای سبک دو کشور، تقریبا یکسان است. اما در ایران به ازای هر نفر ۱۰ برابر هر ترکیه‌ای بنزین مصرف می‌شود.

به نمودار زیر دقت کنید. این نمودار میزان مصرف بنزین در سال ۲۰۱۲ را نشان می‌دهد. همچنان که در ۷ سال اخیر میزان مصرف بنزین در ایران رو به افزایش بوده است اما در برخی کشورهای عنوان شده این مصرف نزولی بوده است و خودروهای بنزینی جای خود را به خودروهای الکتریکی داده است.

دولت سوخت مورد نیاز مصرف روزانه مردم را با یارانه دولتی، یعنی با پرداخت ارز ذخایر بیت‌المال که باید صرف آبادانی کشور شود، در ایران تولید و توزیع می‌کند. بخش قابل توجهی از این سوخت که یارانه پنهان دولتی چند ده میلیارد تومانی را در دل خود دارد، به جای استفاده داخل کشور به مرزهای ایران قاچاق می‌شود و عملا یارانه‌ای که از بیت‌المال مردم ایران برای سوخت برداشت شده، در خارج از کشور مصرف می‌شود و سودی که باید به جیب مردم ایران واریز شود از جیب دلالان و قاچاقچیان سر در می‌آورد.

اگر به نمودار زیر دقت کنید می‌بینید که کشور ایران در عین حال که یکی از کشورهای تولید سوخت فسیلی در دنیا محسوب می‌شود، میزان یارانه سوخت در این کشور از کلیه کشورهای دیگر بیشتر بوده و مبلغی که باید در دیگر حوزه‌ها هزینه شود برای ارائه سوخت ارزان در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

حال به جدول زیر دقت کنید. که قاچاق ۲۰ لیتر بنزین از ایران به کشورهای همسایه چقدر سود دارد. قیمت‌ها با دلار ۱۱٫۵۰۰ تومان محاسبه شده است.

در نتیجه ۲ عامل مصرف بیش از اندازه و غیر ضروری ایرانیان و قاچاق سوخت دو دلیل محکم و اصلی سهمیه‌بندی سوخت خواهند بود.

کنترل مصرف انرژی، جلوگیری از قاچاق و عدم وابستگی به واردات، اجرای طرح سهمیه‌بندی سوخت را اجباری می‌کنند. در هر حال، بنزین به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصارف انرژی در کشور، همیشه مورد بحث بوده است. نمونه‌ای از این بحث‌ها و اختلاف نظرها، اخبار ضد نقیضی است که روزانه به تغییر نرخ این حامل انرژی اشاره دارند. اما بحث اصلی بازگشت کارت سوخت و سهمیه‌بندی بنزین است. طبق آخرین اخبار منتشر شده، به هر ایرانی درماه ۲۶ لیتر بنزین تعلق می‌گیرد که مازاد مصرف نیز بر مبنای ۹۰ درصد قیمت FOB خلیج فارس محاسبه می‌شود. که با توجه به این که قیمت هر لیتر بنزین در FOB خلیج فارس هم اکنون ۵۰ سنت است که با توجه به گفته احمد امیر آبادی فراهانی مازاد مصرف هر لیتر ۴۵ سنت محاسبه خواهد شد. نرخ دلار بر اساس نرخ تسعیر سامانه نیما است.

یکی از ابهامات این طرح حمایت از خودروهای عمومی بنزینی مثل تاکسی‌ها، وانت‌ها و آمبولانس‌ها و اختصاص سهم مکفی بر اساس پیمایش است. میزان پیمایش و تخمین مصرف چگونه صورت می‌گیرد؟ چگونه می‌توان از سوءاستفاده‌های احتمالی اختصاص بنزین بیشتر جلوگیری کرد.

با یک ابزار مناسب و ثبت داده‌های واقعی، بدون نیاز به کاغذبازی‌های اضافی و داده‌های اغلب غیر واقعی می‌توان میزان مصرف وافعی را محاسبه کرد و از مصرف اضافی ناوگان جلوگیری کرد.

هزینه سوخت مصرفی  یک سوم کل هزینه‌های ناوگان را تشکیل می‌دهد. بنابراین مدیریت آن بهترین روش برای کاهش هزینه‌های عملیاتی سازمان‌ها و ناوگان است. نظارت و کنترل مصرف سوخت برای سازمان‌ها و اشخاص، اطلاعات مصارف سوخت صحیح و قابل اعتمادی را فراهم می‌کند که با استفاده از آن‌ها قادر خواهد بود تصمیمات کارآمدی را جهت صرفه‌جوئی و بهینه سازی مصرف سوخت بگیرند.

با استفاده از ماژول مدیریت سوخت دلفین و ردیاب طراحی شده این شرکت کاربران سیستم می‌توانند تاریخچه و آهنگ تغییرات حجم مخزن سوخت و کاهش ناگهانی سوخت را در بازه‌های زمانی مشخصی که توسط خود آن‌ها تعیین می‌شود به صورت نمودار، اطلاعات حجم مخزن سوخت و میزان مصرف در موقعیت جغرافیایی دریافت ‌کنند. همچنین می‌توان با استفاده از داده‌های این سامانه زمان و مکان سوخت گیری را مشاهده کرد و با دقت بر نمودار، در صورت برداشت غیر مجاز سوخت در طول مسیر از عملکرد رانندگان آگاه شد. همچنین آهنگ مصرف نا متعارف نشان دهنده ایراد فنی ناوگان است که بر طرف کردن آن از مصرف اضافی سوخت جلوگیری می‌کند.

به طور کلی دریافت اطلاعات حجم مخزن سوخت به ۳ روش زیر قابل دسترسی است:

1. نصب سنسور حجم مخزن بر روی باک خودرو
2. ارتباط ورودی آنالوگ ردیاب با سنسور نصب شده بر روی باک خودرو
3. اطلاعات شبکه کن خودرو و خواندن اطلاعات حجم مخزن

با استفاده از ۳ روش فوق می‌تون حجم سوخت موجود در باک خودرو را مشاهده کرد. این سنسور قابل نصب بر روی تانگرهای حامل بنزین نیز بوده و می‌توان حجم مخزن را در موقعیت‌های جغرافیایی مختلف ثبت کرد.

علاوه بر این، ۳ روش اساسی نیز برای محاسبه میزان سوخت مصرفی وجود دارد که می‌توان برای گزارش‌هایی از جمله گزارش کارکرد، گزارش عملکرد راننده، گزارش کارکرد در محدوده جغرافیایی رسم شده در سامانه، گزارش میزان سوخت مصرفی در محدوده سرعت یا دور موتورهای مختلف و یا شیفت‌های مختلف زمان‌بندی شده استفاده کرد.

روش اول نصب سنسور فلومتر است که برای تعیین میزان سوخت مصرفی استفاده می‌شود.

روش دوم محاسبه نرم‌افزاری است  و محاسبه بر اساس مسافت و کارکرد درجا صورت می‌گیرد.

در نهایت روش سوم ارتباط با ECU، شبکه CAN، و OBD خودرو است که اطلاعات سوخت مصرفی را دراختیار سامانه قرار می‌دهد.

به کارگیری ماژول سوخت در کنار ردیاب‌های خودرو و کاهش مصرف سوخت، جلوگیری از تخلفات و بهینه‌سازی شاخص‌های عملکردی را به دنبال خواهد داشت.

بهبود، توسعه و هوشمندسازی ناوگان تاکسی با هدف کاهش هزینه‌های سوخت و تعمیرات و نگهداری، افزایش بهره‌وری در مدیریت ناوگان تاکسی توسط سازمان تاکسیرانی و ایجاد درآمد پایدار یکی از مهمترین اقداماتی است که شرکت دلفین آپادانا در جهت تحقق بخشیدن به آن گام برداشته است.

با به کارگیری تاکسیمتر هوشمند دلفین نه تنها ارائه خدمات به مسافران ارتقاء خواهد یافت بلکه رانندگان که با روی کار آمدن تاکسی‌های اینترنتی مسافرین خود را از دست داده بودند، دوباره به چرخه حمل و نقل درون شهری باز خواهند گشت.

تاکسیمتر هوشمند با قابلیت ردیابی آنلاین، ثبت میزان پیمایش و ثبت داده‌ها، امکان اختصاص سوخت بر اساس پیمایش را فراهم می‌کند.

طرح سوخت بر اساس پیمایش طبق مصوبه هیئت وزیران و برنامه تعیین شده تقویمی دو مرحله‌ای داشت. مرحله یک بر اساس اسناد حمل و شامل بارنامه و صورت وضعیت آغاز می‌شود و اما مرحله دوم آن که میزان مصرف سوخت برای همه ناوگان اعم از درون شهری و برون شهری و تردد بر اساس سامانه موقعیت‌یاب جغرافیایی و ردیاب خودرویی ارائه شد، علی رغم اعلام طرح از مهر ماه سال ۱۳۹۵ به مرحله اجزای کامل نرسید.

هدف اصلی پروژه سوخت بر اساس پیمایش یا سیپاد، هوشمندسازی ناوگان حمل‌ونقل بار و مسافر کشور، بهره برداری از اطلاعات ردیاب‌ها در طرح پیمایش و تخصیص سوخت به ناوگان است.

که با پیاده‌سازی این طرح به طور کامل، می‌توان مصرف گازوئیل را نیز مدیریت کرده و با اختصاص سوخت بر اساس پیمایش مصرف حامل‌های انرژی را کنترل کرد.

منابع:

ایران ششمین مصرف کننده بنزین

قاچاق بنزین از ایران چقدر سود دارد؟

متوسط مصرف روزانه بنزین

مقایسه مصرف ایران با دیگر کشورها

دلایل سهمیه بندی بنزین

سیپاد

میزان یارانه سوخت