سامانه جامع یکپارچه

سیستم حمل‌ونقل هوشمند یا به اختصار ITS به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات، برای بهبود عملکرد سیستم حمل‌ونقل است. «کلمه ITS به مجموعه‌ای از ابزارها، امکانات و تخصص‌ها از قبیل مفاهیم مهندسی ترافیک، تکنولوژی‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و مخابراتی اطلاق می‌شود که به صورت هماهنگ و یکپارچه به منظور بهبود کارآیی و ایمنی در سیستم حمل‌ونقل به کار گرفته می‌شود.

سیاستهای حمل ونقل پایدار درصدد جستجوی روشهایی است که امکان دسترسی مناسب را برای همه اقشار جامعه فراهم كرده، هزینه های اقتصادی را تعدیل نموده و زمینه آلودگیهای زیست محیطی را کاهش دهد. از طرفی دیگر، تجارب کنونی حمل ونقل درون شهری در كشور ما و ادامه روند موجود، قرابت اندكی با چشم انداز حمل ونقل پایدار دارد. راهبرد حملونقل یکپارچه( Approach  Transportation Integrated ) با هدف یكپارچه سازی و هماهنگ نمودن خدمات جابجایی در راستای دستیابی به آرمان حمل ونقل پایدار پیشنهاد شده است. كلانشهرها امروزه با مشکالت عمدهای در حوزه حملونقل درون شهری همچون سهم پایین استفاده از حمل ونقل عمومی، ازدحام ترافیكی روزافزون در بخش مركزی شهر، مصرف بالای سوخت و وجود انواع آلودگی مواجه بوده و به منظور كاهش مشكالت مذكور، طر حها و اقدامات عملی و نرم افزاری متعددی را تجربه نموده است.

در سال‌های اخیر مهندسین حمل و نقل همراه با همکاری متخصصین رشته‌های مخابرات و ارتباطات، الکترونیک، رایانه و … با با بکار گیری فناوری اطلاعات سیستم‌های هوشمند حمل و نقل یا ITS را بوجود آورده اند.

فناوری‌های سیستمهای هوشمند حمل و نقل

در سیستمهای هوشمند ترافیک فناوری‌های متفاوتی بکار می رود. از سیستم‌های اولیه‌ای مانند هدایت خودرو و سیستم کنترل چراغ‌های راهنمایی، تابلوهای اعلان ترافیک، دوربین سرعت سنج و سیستم خودکار شناسایی شماره خودرو گرفته تا سیستمهای پیشرفته و پیچیده تری که بطور همزمان اطلاعات متفاوتی را از منابع متفاوت یکپارچه می کند. اطلاعاتی مانند وضع آب و هوا، وضعیت ترافیک، وضعیت جاده و …

مهمترین عملکردهای آی-تی-اس

• مدیریت وبهینه سازی جریان ترافیک و روانسازی حرکت
• مدیریت و کنترل حوادث
• مدیریت و پشتیبانی وسائل نقلیه امدادی
• مدیریت اخذ الکترونیکی عوارض، هزینه پارکینگ، خرید و رزرواسیون بلیت و…
• مانیتورینگ و کنترل حمل و نقل سبک و سنگین
• مدیریت و ناوبری پیشرفته
• مدیریتحمل و نقل عمومی
• مدیریت و پشتیبانیعابر پیاده و …

‘نقش سیستم حمل و نقل هوشمند در یکپارچه‌سازی سیستم حمل‌ونقل

سیستم حمل و نقل هوشمند تنها یک ابزار یا تکنولوژی جدید نیست. در واقع، ITS امکان یکپارچه‌سازی سیستم حمل‌ونقل را فراهم می‌آورد. یک سیستم حمل‌ونقل به طور کلی، شامل شبکه‌ها، وسایل نقلیه، افراد و کالاهاست. هر کدام از اجزای سیستم حمل‌ونقل مشخصات، ارگان‌ها، و گاهی آژانس‌های جداگانه دولتی دارند. ولی فناوری اطلاعات قادر است تمامی این اجزا را به صورت یک سیستم یکپارچه درآورد.

اگر اطلاعات به صورت آسان و ارزان توسط تکنولوژی مدرن رد و بدل شود، سیستم امکان بیشتری برای بهینه شدن و مناسب عمل کردن خواهد داشت. برعکس، اگر اطلاعات در دسترس نباشد و یا با تأخیر جریان یابد، عملکرد درست سیستم امکان‌پذیر نیست. در واقع، تبادل اطلاعات تأثیر مستقیمی بر روی کارآمدی سیستم حمل‌ونقل دارد.

یک سیستم حمل‌ونقل با محوریت اطلاعات، می‌تواند به حل مشکلات قدیمی و کاذب موجود بین حمل‌ونقل و ارتباطات کمک کند. افراد، کالا و اطلاعات می‌توانند از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر منتقل شوند و در موارد زیادی، برای دستیابی مؤثرتر به این هدف، یکی می‌تواند جایگزین دیگری شود. برای مثال، فرستادن یک نامه به صورت الکترونیکی سریع‌تر، ارزان‌تر و قابل اطمینان‌تر از پست کردن آن است و یا شرکت در یک ویدئو کنفرانس به جای مسافرت کردن و حضور در کنفرانس در مکانی دیگر به مراتب ساده‌تر و اقتصادی‌تر است. پیشرفت‌های بوجود آمده در فناوری اطلاعات می‌توانند به ایجاد یک سیستم کاملاً یکپارچه برای سال‌های آینده کمک کنند.

سند ملی سیستمهای حمل و نقل هوشمند در ایران

یکی از مفاهم پایه ای برای برقراری ارتباط منطقی در توسعه سیستمهای حمل و نقل هوشمند و جلوگیری از بروز مشکلات در پیاده سازی سامانه ها، تدوین سند ملی سیستمهای حمل و نقل هوشمند استدر این راستا تعداد زیادی از پژوهشگران کشور بر روی این سامانه ها مطالعه نموده و موفق به طراحی سیستمهای حمل و نقل هوشمند درون شهری و برون شهری شده اند که بسیاری از سازمانهای مربوطه مثل سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای، سازمان شهرداریها وسازمانها و حمل و نقل عمومی کشور از برخی از سامانه ها و امکانات مدیریتی ، کنترلی این حوزه استفاده میکنند  .

امید است که در آینده نه چندان دور این سامانه ها در کشور ایران فراگیر شده تا با دستیابی به حمل ونقل پایدار بتوان در توسعه خدمات صنعت حمل ونقل و کاهش معظلات شهری به توفیقات خوبی دست یافت